فرصت‌های صادراتی افزودنی‌های غذایی در بازار روسیه

روسیه یکی از بزرگ‌ترین کشورهای جهان با جمعیتی 144 میلیون نفری است که با منابع طبیعی فراوان و صنایع روبه‌رشد نقش مهمی را در شکل‌دهی بازارهای جهانی ایفا می‌کند. صنعت غذای روسیه در سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است که ناشی از افزایش تقاضای مصرف‌کنندگان، تغییر ترجیحات غذایی و بهبود استانداردهای زندگی بوده است. با افزایش شهرنشینی جمعیت روسیه و گسترش طبقه متوسط، تقاضای فزآینده‌ای برای محصولات غذایی متنوع به وجود آمده است. صنعت غذای روسیه علی‌رغم رشد خود، در تأمین تقاضای فزآینده برای افزودنی‌های غذایی با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است، باتوجه‌ به اینکه روسیه بخش قابل‌توجهی از نیازهای وارداتی افزودنی‌های غذایی خود را از کشورهای اروپایی تأمین می‌کرد، اعمال تحریم‌های بین‌المللی باعث کاهش روابط تجاری روسیه با برخی از کشورها خصوصاً کشورهای اروپایی و آمریکا شد و این امر پتانسیل‌های بالقوه‌ای در بازار روسیه ایجاد نموده است که فرصتی را برای تأمین‌کنندگان بین‌المللی افزودنی‌های غذایی فراهم می‌کند تا محصولات خود را به روسیه صادر کنند.

علی‌رغم رشد روزافزون صنایع غذایی روسیه و اهمیت فزآینده افزودنی‌های غذایی در کل بخش صنعت غذا، درک جامعی در میان عموم تولیدکنندگان کشور از پویایی بازار، ترجیحات مصرف‌کننده، چارچوب نظارتی و فرصت‌ها و چالش‌های بالقوه برای تأمین‌کنندگان افزودنی‌های غذایی در بازار روسیه وجود ندارد که این شکاف دانش مانع از توانایی تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان مواد افزودنی غذایی بین‌المللی و داخلی برای تصمیم‌گیری آگاهانه تجاری و نفوذ مؤثر به بازار روسیه می‌شود.

به طور کلی با توجه به شرایط فعلی بازار افزودنی‌های غذایی کشور روسیه، بر اساس بررسی‌ها و تجزیه و تحلیل‌های صورت گرفته شده بر صنعت افزودنی‌های غذایی روسیه پتانسیل صادرات مواد افزودنی غذایی به این کشور مثبت تلقی شده و با برنامه‌ریزی صحیح و مناسب و ارائه محصولات با کیفیت و قابل رقابت در سطح بین‌المللی می‌توان سالانه ارزش صادراتی چندین میلیون دلاری به روسیه را در این حوزه تجربه نمود و به یکی از شرکای اصلی این کشور در تأمین مواد افزودنی‌ غذایی تبدیل شد.

برای تجزیه و تحلیل پتانسیل‌های صادراتی افزودنی‌های غذایی به کشور روسیه می‌توان از روش‌های معمولی استفاده کرد که در سطح جهان کاربرد دارد اما با توجه به اینکه مبنای تحلیلی بسیاری از این روش‌ها کدهایHS  می‌باشد باعث می‎‌شود تحلیل‌ها دقیق نباشد چرا که در صنعت افزودنی‌های غذایی موادی وجود دارد که بسیاری از آن‌ها کاربردهای چندگانه در صنایع دارند. لذا برای تجزیه و تحلیل پتانسیل‌های صادراتی افزودنی‌های غذایی می‌توان از کدهایE-Number  که مخصوص طبقه بندی افزودنی‌های غذایی است استفاده کرد و مواد افزودنی را با معیارهای زیر جهت صادرات اولویت بندی کرد.

• اهمیت ماده افزودنی در صنعت غذا
• تولید دانش بنیان و متکی به فناوری در داخل کشور
• ارزش افزوده و دارا بودن ارزش اقتصادی
• حداقل میزان واردات توسط کشور مقصد (روسیه)
• نظر خبرگان و کارشناسان حوزه صادرات افزودنی‌های غذایی

با توجه به بررسی‌های انجام شده بر اساس معیارهای مذکور می‌توان مواد افزودنی‌های زیر را به عنوان محصولات دارای پتانسیل جهت صادرات به روسیه معرفی کرد.

لاکتوز-سوربیتول-لسیتین-گلیسیرین-پکتین-ژلاتین-کربوکسی متیل سلولز-گوار-نشاسته-کلسیم سولفات

توصیه‌های سیاستی جهت افزایش صادرات افزودنی‌های غذایی به روسیه:

• افزایش هماهنگی‌های نظارتی:

این امر می‌تواند با ایجاد همکاری نزدیک‌تر و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات بین نهادهای نظارتی میسر شود. ابتکارات مشترک، مانند ایجاد یک کارگروه مشترک یا جلسات منظم دوجانبه، می‌تواند همسویی استانداردها و مقررات، کاهش موانع تجاری و افزایش صادرات ایران به روسیه را تسهیل کند.

• تقویت انطباق با استانداردهای بین‌المللی:

ایران باید تلاش کند تا شیوه‌های تولید افزودنی‌های غذایی خود را با استانداردهای شناخته شده بین‌المللی، مانند استانداردهای تعیین شده توسط کمیسیون Codex Alimentarius و سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA) هماهنگ کند. با نشان‌دادن انطباق با این استانداردها، ایران می‌تواند اعتبار و اعتماد را نزد مقامات و مصرف‌کنندگان روسی ایجاد نموده و از این طریق پذیرش و تقاضا برای افزودنی‌های غذایی ایرانی را در بازار روسیه افزایش دهد.

• سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه:

سیاست‌گذاران باید از سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های تحقیق و توسعه (R&D) در صنعت افزودنی‌های غذایی حمایت کنند. این امر می‌تواند شامل ارائه مشوق‌ها، کمک‌های مالی یا معافیت‌های مالیاتی برای شرکت‌هایی باشد که در تحقیق و توسعه افزودنی‌های غذایی عملکرد خوبی داشته‌اند. با تقویت حوزه‌های مرتبط با نوآوری، ایران می‌تواند خود را به‌عنوان تأمین‌کننده افزودنی‌های غذایی باارزش افزوده بالا در بازار کشور روسیه نفوذ کرده و از این طریق نسبت به سایر صادرکنندگان مزیت رقابتی کسب کند.

• تسهیل دسترسی به بازار و ارتقای تجارت:

سیاست‌گذاران باید در جهت ایجاد توافقنامه‌های تجاری مطلوب با روسیه، باهدف کاهش تعرفه‌ها، فرایندهای گمرکی ساده و الزامات نظارتی ساده گام بردارند. علاوه بر این، فعالیت‌های ترویج تجارت مانند شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی مواد غذایی و سازماندهی مأموریت‌های تجاری می‌تواند به شرکت‌های تولیدی کمک کند تا محصولات خود را به نمایش بگذارند و ارتباطات تجاری ارزشمندی را در بازار روسیه ایجاد کنند.

• افزایش آگاهی و آموزش مصرف‌کننده:

انتشار اطلاعات دقیق و شفاف از طریق کانال‌های مختلف، مانند رسانه‌های اجتماعی، راهنمای مصرف‌کنندگان، و همکاری با سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی حمایت از مصرف‌کننده می‌تواند آگاهی مصرف‌کنندگان روسی از ایمنی و مزایای افزودنی‌های غذایی خصوصا تولیدات ایرانی را بالا ببرد. با ایجاد اعتماد و آموزش مصرف‌کنندگان، ایران می‌تواند تقاضا برای افزودنی‌های غذایی خود را افزایش داده و سهم بازار خود را در روسیه گسترش دهد.

• تقویت تعامل دیپلماتیک و تراز تجار دو کشور:

سیاست‌گذاران ایرانی باید با تعامل با همتایان خود روابط دوجانبه با کشور روسیه را تقویت کنند. ایجاد روابط سیاسی قوی می‌تواند محیطی مناسب را برای مجموعه همکاریهای تجاری ایجاد کرده، گفت‌وگوهای سیاسی را تسهیل نموده و علاوه بر گشایش فرصتهای مستقیم برای صادرات افزودنی‌های غذایی از ایران به روسیه، بطور غیرمستقیم نیز از طریق تجارب صارداتی و شناخت بازار روسیه در سایر صنایع، به صادرات این بخش کمک نماید.

✍️نویسنده :

محمدطاها اسماعیل زاده پژوهشگر حوزه بازرگانی بین‌الملل

منابع

مطالعات بازار افزودنی‌های غذایی در روسیه. (1402). پژوهشکده مطالعات فناوری، ریاست جمهوری.

Trade Map. (2023). Trade Data and Market Intelligence. Retrieved from https://www.trademap.org